In 2019 stonden de kranten vol met berichten over de verschillende problemen in de bouwsector. Zo werd het stikstof probleem onder de loep genomen. Maar dat was niet het enige probleem die op de agenda stond. Ook het PFAS probleem heeft een grote impact gehad op de bouwindustrie. We leggen je uit wat dit probleem is en hoe het er op dit moment voor staat.
Wat is PFAS?
PFAS komt voor in veel verschillende producten; van kartonverpakkingen tot aan brandblussers. De afkorting staat voor poly-perfluoroalkylstoffen. Dit is een groep chemische stoffen die door ons mensen wordt gemaakt. Deze stoffen kunnen niet door de natuur zelf worden aangemaakt. Deze stoffen zijn in de jaren ’60 ontwikkeld. Doordat ze water en olieafstotend zijn en goed tegen hitte kunnen worden deze stoffen voor bijna alle soorten producten gebruikt, maar het wordt voornamelijk toegepast in huishoudelijke en industriële producten.
Doordat fabrieken gebruik maken van de chemische stoffen, komen deze door emissies in de natuur terecht. Ook door het gebruik van PFAS-houdende producten zoals blusschuim komen ze in het milieu terecht. Eenmaal in het milieu breken deze stoffen bijna niet af. Hierdoor zijn deze stoffen tegenwoordig ook verboden en steeds meer risico’s komen aan het licht.
Waarom is het een probleem?
Doordat er steeds meer risico’s aan het licht komen, is de aandacht van deze stoffen onder een vergrootglas komen te liggen. Ondanks dat de stoffen nu verboden zijn, zitten veel ervan nog wel in de grond. Eén van de meest zorgwekkende effecten is dat de stoffen mogelijk kankerverwekkend zijn en ook effect hebben op de voortplanting. Zo kunnen de stoffen op verschillende manieren worden blootgesteld aan mensen, bijvoorbeeld via het grondwater in drinkwater of door het in te ademen. Als het om zeer kleine hoeveelheden gaat, zal deze stof niet schadelijk zijn.
Wanneer is de stof wel schadelijk?
Elke stof heeft een gezondheidskundige grenswaarde. Deze waarde geeft aan wat de maximale hoeveelheid is die iemand binnen mag krijgen, zonder dat dit gevolgen heeft voor zijn of haar gezondheid. Niet alleen voor mensen is dit belangrijk, ook worden deze waarden gebruikt voor het milieudomein.
Na onderzoek van de verschillende stoffen is er een gezondheidskundige grenswaarde afgeleid van 4,4 nanogram/kilogram lichaamsgewicht per week. Dit geeft aan hoeveel je iedere week voor de rest van je leven binnen mag krijgen van deze stoffen.
Wat betekend dit voor de bouwsector?
Na publicatie van het onderzoek van het RIVM heeft de overheid besloten een hoge norm te zetten op het aantal microgram PFAS per kilo droge grond. Deze norm is gesteld op 0,1 microgram per 1 kilo droge grond. Het blijkt dat er op verschillende plaatsen in Nederland meer dan die 0,1 microgram in de grond zit. Hierdoor mag de verplaatsing van grond op veel plekken niet langer en vallen meerdere werkzaamheden in de GWW (grond-, weg- en waterbouw) hierdoor stil. Daarnaast zegt de wet dat je de grond niet viezer mag maken, hierdoor wordt grondverplaatsing nog lastiger.
Hoe staat het er nu voor?
Het RIVM heeft gemeenten gevraagd de grondwaarden van de hoeveelheid PFAS vast te stellen. Hier kwam een gemiddelde van 0,8 uit. Deze waarde ligt ver onder de risicowaarde, die invloed heeft op planten, dieren en mensen. Hierdoor mag grond met een lagere concentratie PFAS dan is toegestaan momenteel weer verplaatst worden en zijn veel werkzaamheden weer van start gegaan.
Afgelopen juli (2021) is het Europees PFAS verbod officieel aangemeld bij de ECHA (European Chemicals Agency). Samen met de landen Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen, wilt Nederland de verkoop en het gebruik van PFAS onderdrukken. Door dit voorstel worden alle schadelijke stoffen in één keer verboden. Hoe dit verder uit gaat pakken, zal de tijd uitwijzen. Maar dat dit de meest complexe restrictie tot nu toe gaat zijn, kunnen we wel vanuit gaan.