In deze blog willen we een overzicht geven van de huidige situatie en ontwikkelingen op het gebied van stikstof in relatie tot ruimtelijke ontwikkelingen.
De Wet natuurbescherming (Wnb)
De Wnb beschermt Natura-2000 gebieden tegen schade door stikstofdepositie. Hierbij is de provincie verantwoordelijk voor het verlenen van een Wnb-vergunning of verklaring van geen bedenkingen. Gemeenten moeten omgevingsvergunningen toetsen op ‘aanhaken’ van de Wnb en bestemmingsplannen op realiseerbaarheid.
Omgevingsvergunning bouw en milieu
Bij bouwaanvragen, moet worden onderzocht of er door stikstofdepositie schade zal worden aangebracht aan een Natura-2000 gebied. Dit betekent niet altijd dat er een stikstofberekening (met het Aerius model) voor elke bouwaanvraag moet worden opgesteld. In een vrij groot aantal gevallen kan beredeneerd worden dat, gezien de kleinschaligheid van het bouwen in combinatie met de relatief grote afstand tot een Natura-2000 gebied, er geen depositie zal plaatsvinden.
Bij een grotere bouwaanvraag moet wel een Aerius-berekening zijn gevoegd. Dit betreft een berekening van de realisatiefase. De aangevraagde activiteit is immers bouwen. De gebruiksfase wordt bij een bouwaanvraag niet getoetst.
Bij een milieuaanvraag moet niet de realisatiefase moet worden beoordeeld, maar de gebruiksfase. In het geval van een combi-aanvraag voor bouw en milieu, dienen beide fasen getoetst te worden.
Als uit de berekening blijkt dat er stikstofdepositie is, zijn er verschillende oplossingen mogelijk: faseren, het gebruik van stikstofarme materieel, anders bouwen, intern salderen en ecologische voortoets. Faseren betekent dat de bouw verdeeld wordt over meerdere jaren. Gebruik van stikstofarm materieel en ‘anders bouwen’ behoeft geen verdere toelichting. Meer toelichting is nodig voor intern salderen en ecologische voortoets.
Intern salderen
Als er op de plaats waar gebouwd wordt ‘iets’ aanwezig is kan de depositie die wordt veroorzaakt door ‘dit’, mogelijk worden afgetrokken van de depositie veroorzaakt door de bouw. Datgene wat er vanaf wordt getrokken moet een ‘toestemming’ hebben op het moment van vaststellen van het betreffende Natura 2000 gebied (of er moet later een Wnb-vergunning zijn verleend). Voorbeelden van een ‘toestemming’ zijn een bouwvergunning van een nu te slopen pand en een melding Activiteitenbesluit. Voorbeelden van data van vaststellen van Natura-2000 gebieden zijn 1996, 2000 en 2004.
Ecologische voortoets
Of er door depositie significante schade optreedt, is afhankelijk van; hoogte van de depositie, duur van de depositie en plek van depositie. In sommige gevallen kan onderbouwd worden dat er, ondanks depositie, geen significante schade is.
Verklaringen van geen bedenkingen
Als significante schade niet is uit te sluiten zal de Wnb aanhaken bij de omgevingsvergunning. Er moet dan een verklaring van geen bedenkingen worden gevraagd bij de provincie. Of de verklaring wordt verleend, is een afweging van de provincie. Er kan voor worden gekozen om eerst een Wnb-vergunning aan te vragen en daarna een omgevingsvergunning. De Wnb-aanvraag is dan ontkoppeld.
Bestemmingsplannen
Een bestemmingsplan moet realiseerbaar zijn. Hiertoe dient een stikstof beschouwing te worden uitgevoerd. Hierbij dient te worden uitgegaan van de maximale mogelijkheden van het plan. Dit kan soms leiden tot problemen als blijkt dat er stikstofdepositie is. In dit geval kan er overwogen worden om de regels, en dus de mogelijkheden in het plan, aan te passen.
Ook bij bestemmingsplannen is intern salderen mogelijk, maar er is hierbij wel een belangrijk verschil met intern salderen bij vergunningen. Als referentiesituatie voor intern salderen bij bestemmingsplannen geldt de fysiek aanwezige en volgens het bestemmingsplan legale situatie. Er kan dus bijvoorbeeld niet intern gesaldeerd worden als een gebouw een aantal jaren leeg staat. Een oplossing voor dit soort situaties kan soms zijn om geen bestemmingsplanprocedure te draaien maar een omgevingsvergunning buitenplans.
Wat zijn de laatste ontwikkelingen?
De regelgeving rond stikstof is constant in beweging. Dit zal blijven doorgaan. Een paar belangrijke en aangekondigde ontwikkelingen zijn:
- Uitspraak 25 km
Aerius kapt de berekeningen nu af op 25 km. Hierover lopen rechtszaken. Naar verwachting zal de rechter de bezwaarmakers in het gelijk stellen.
- Beweiden, bemesten
Er zijn recente uitspraken met betrekking tot beweiden en bemesten. De uitspraken zijn complex en roepen vragen op. Er zal de nodige jurisprudentie ontstaan.
- Omgevingswet (OW)
Onder de OW mogen aanvragen omgevingsvergunningen niet meer getoetst worden op aanhaken van de Wnb. Bouwaanvragen mogen onder de OW dus niet meer getoetst worden op stikstof.
Geschreven door John Rozema